Dalam teks Saudagar Besar Dari Kuala Lumpur
terdapat beberapa nilai dan mesej pengajaran yang telah diterapkan atau
diketengahkan oleh penulisnya. Antara nilai yang terdapat dalam novel ini ialah
nilai kemanusiaan, nilai kemasyarakatan,nilai keagamaan dan moral.
Nilai kemanusiaan yang pertama ialah nilai pemurah. Sifat ini dapat dilihat
melalui watak Imam Saad yang telah mewakafkan tapak surau di Kampung Pulai.
Walau bagaimanapun, tanah wakaf tapak surau itu juga akan dilombong dan
digantikan oleh Syarikat Lombong Lembah Tualang dengan sebidang tanah di Pekan
Tualang. Manakala Pengghulu Mahmud pula telah membenarkan penduduk yang tidak
bertanah tinggal di tanah milik keluarganya disamping mengerjakan tanah
tersebut. Mereka juga telah dibayar ganti rugi setelah tanah itu dijual kepada
Syarikat Lombong lembah Tualang. Watak yang terakhir memperlihatkan nilai ini
ialah Lebai Maarup yang telah mewakafkan tanah pusakanya untuk mendirikan surau
walaupun dia tahu akan mendapat wang yang banyak sekiranya tanah itu dijualkan
kepada Syarikat Lombong Lembah Tualang.
Nilai kemanusiaan yang kedua ialah keberanian dan keyakinan diri. Nilai ini dapat
dilihat dalam watak Rahim apabila dia berani menentang ayahnya yang cuba
mengumpul dan menambah kekayaan dengan menjalankan projek perlombongan
sedangkan penduduk Kampung Pulai teraniaya. Selain itu,terdapat juga watak lain
yang menunjukkan keberanian, iaitu watak Muhammad Alif. Alif merupakan anak
kepada Maimunah binti Datuk Indera Idris dan waris nombor kesembilan keluarga
Datuk Indera yang berani bertanya kepada Encik Muhammad tentang wang
tanah.Beliau juga memberi cadangan agar semua waris melabur dalam Syarikat
Lombong Lembah Tualang melalui jumlah wang harga bahagian masing-masing
dimasukkan sebagai saham. Pertanyaannya ini telah mencabar kewibawaan Encik
Muhammad. Watak ini juga diperlihatkan dalam watak Kemat Jerangkung yang
merupakan pengikut Lebai Maarup yang setia. Dia telah menjadi pembela Lebai
Maarup pada saat-saat genting. Dia juga telah memberanikan diri menjadi
informer kepada polis sehingga Mat Akil dan rakan-rakannya tertangkap.
Nilai kemanusiaan yang ketiga ialah simpati dan belas kasihan. Nilai ini telah
ditonjolkan melalui watak Pak Salim, Sudin, Sani, Mat Akil, Bilal Endut dan
Kemat Jerangkung. Nilai ini terjadi melalui peristiwa yang berlaku,contohnya
Sudin bersimpati dengan Sani yang ingin meminjam wang dengan finance. Oleh itu,
dia telah menawarkan Sani menggantikan tempatnya sebagai wakil Yang Berhormat
Muhd. Yusuf. Manakala Pak Salim amat bersimpati dengan nasib Sudin dan
menasihatinya supaya balik bertemu kedua-dua ibu bapanya untuk menjernihkan
keadaan. Sebaliknya Sani telah kembali menetap di Pekan Kuala kerana bersimpati
dengan ayahnya. Kesannya, ayahnya telah memohon untuk berhenti menjadi imam.
Nilai kemanusiaan yang keempat ialah menghormati orang tua. Antaranya ialah Encik
Muhammad memarahi golongan muda yang tidak menghormati abangnya, iaitu Datuk
Indera Mahmud yang yang berucap ketika majlis pembahagian harta pusaka. Selain
itu, Lebai Maarup yang disenangi oleh golongan tua di Kampung Pulai seperti
Imam Saad, Tuk Empat Dahlan, Pak Salim dan Bilal Endut kerana sifatnya yang
menghormati orang yang lebih tua.
Nilai kemanusiaan yang kelima ialah kerjasama dan tolong-menolong. Nilai ini telah
diserapkan dalam watak Rahim dan Robert. Mereka telah berkawan sejak di bangku
sekolah lagi. Kedua-dua ibu bapa mereka berkawan rapat dan menguruskan
perniagaan yang sama. Mereka bersama-sama melanjutkan pelajaran ke luar negara
dan menjadi harapan ibu bapa mereka. Semasa di London,mereka saling mengambil
berat dan tolong-menolong antara satu sama lain sehinggakan pulang ke tanah air
bersama. Selain itu, Imam Saad dan Lebai Maarup bekerjasama dalam berdakwah.
Kehadiran Lebai Maarup ke Kampung Pulai memberi harapan baru kepada Imam Saad
dalam usahanya mendekatkan masyarakat dengan agama. Lebai Maarup telah berjaya
meramaikan jemaah di surau kampung itu. Dengan kerjasama Lebai Maarup beban
yang ditanggung oleh Imam Saad telah berkurangan.
Pelbagai nilai kemasyarakatan
yang dapat dikesan dalam novel ini. Antara nilai positif tersebut ialah masyarakat yang berkerjasama. Kerjasama yang dapat
dilihat di kalangan penduduk kampung Pulai ialah untuk menyambut lawatan Duli
Yang Maha Mulia Sultan. Selain itu, masyarakat bergotong-royong untuk
menyiapkan jamuan pada hari Jumaat sempena perjumpaan dengan Yang Berhormat
Muhd. Yusuf. bersama orang kampung di surau sebelum sembahyang Jumaat.
Nilai masyarakat yang kedua ialah masyarakat yang penyayang. Rasa kasih sayang ini
dapat dilihat menerusi watak Syarifah Mu'inah, Mak Minah, Imam Saad, Mahani dan
Rahim.
Nilai kemasyarakatan yang ketiga ialah masyarakat yang rajin dan gigih. Kerajinan dan
kegigihan ini dapat dilihat melalui watak Encik Muhammad dan Cik Puan Tipah
yang masing-masing berminat dalam dunia perniagaan. Bezanya cuma Encik Muhammad
telah lama berkecimpung dalam dunia perniagaan dan berjaya menguruskan projek
yang besar manakala Cik Puan Tipah baru mula berjinak dengan dengan dunia
perniagaan kerana hobinya menanam orkid.
Nilai kemasyarakatan terakhir yang dapat dikesan
ialah masyarakat yang mementingkan kekeluargaan.
Menerusi novel ini dapat dilihat semangat kekeluargaan menerusi watak Tok Empat
Dahlan yang mengambil berat tentang Mat Akil setelah kedua-dua ibu bapanya
meninggal. Begitu juga dengan sikap Bilal Endut yang mengambil berat tentang
Lebai Maarup. Semangat kekeluargaan ini juga ditonjolkan oleh pengarang melalui
proses pembahagian harta Datuk Indera. Ahli keluarga yang tinggal di wilayah
Tualang atau yang merantau ke tempat lain berkumpul di rumah Datuk Indera
Mahmud.
Terdapat beberapa perkara dalam novel ini
berkaitan dengan nilai keagamaan dan moral.
Antaranya ialah bertaubat. Kehidupan Encik Muhammad yang asyik mengejar
kemewahan telah berubah selepas penubuhan Syarikat Lombong Lembah Tualang dan
mendekati masyarakat kampung Pulai. Dia telah insaf kerana kelalaiannya tidak
menunaikan sembahyang dan tidak mendekati TUHAN dengan taat. Dia juga tidak
meneruskan lagi perbuatan memnum arak, perbuatan zina, menipu, menganiaya orang
dan lain-lain.
Nilai keagamaan dan
moral yang kedua ialah perkahwinan.
Demi mengelakkan perkara yang tak diingini, Sudin dan Gayah telah dikahwinkan
oleh Encik Muhammad. Sebelum ini percintaan mereka tidak direstui oleh orang
tua disebabkan sejarah silam keluarga mereka. Oleh sebab itu, perkahwinan
pertama mereka menemui kegagalan. Setelah bergelar janda Gayah membawa diri ke
bandar sehingga Sudin difitnah melarikannya. Perkahwinan itu telah
menyelesaikan masalah mereka dan mereka hidup bahagia.
Nilai keagamaan dan moral yang terakhir ialah mengerjakan ibadah solat. Lebai Maarup digambarkan
seorang yang taat mengerjakan ibadah solat dan berusaha mengajak masyarakat
kampung khususnya pemuda untuk sama-sama meramaikan surau kampung itu dengan
berjemaah. Watak-watak lain yang digambarkan taat mengerjakan solat di surau ialah
Imam Saad, Bilal Endut, Tuk Empat Dahlan dan Kemat Jerangkung.
Tambah ulasan